Belli bir tür kansere yakalanma olasılığını arttıran her şey, risk faktörü olarak adlandırılır. Farklı kanser türlerinin farklı risk faktörleri vardır. Örneğin; yoğun güneş ışığıyla uzun süreli temas cilt kanseri için bir risk faktörüdür. Sigara kullanmak ise, akciğer, ağız, gırtlak, mesane, böbrek ve diğer bazı organlarda gelişen kanser türleri için risk faktörüdür.

Ancak, risk faktörleri bize hastalık hakkında her şeyi anlatmadığı gibi risk faktörüne sahip olmanız, o hastalığa yakalanacağınız anlamına da gelmez. Meme kanseri risk faktörüne sahip birçok kadın, bu hastalığa yakalanmazken, hiç risk faktörü taşımayan bazı kadınlar meme kanserine yakalanabilir. Risk faktörü taşıyan ve meme kanserine yakalanan bir kadında, bu faktörlerin hastalığın oluşumuna ne kadar katkıda bulunduğunu bilmek zordur.

Farklı risk faktörleri vardır. Kişinin yaşı veya ırkı gibi bazı faktörler değiştirilemez faktörler olarak kabul edilirken, kansere neden olabilecek diğer faktörler ise çevresel olarak değerlendirilmektedir. Diğerleri ise, sigara ve içki kullanımı, beslenme şekli gibi kişisel davranış biçimlerine bağlıdır. Yaşlanma veya yaşam şekli gibi bazı faktörler, meme kanseri riskinizi zaman içinde değiştirebilir.

Meme kanserini etkileyen risk faktörlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

• Meme kanseri ve cinsiyet ilişkisi: Kısaca kadın olmak, meme kanseri gelişimindeki ana risk faktörüdür. Erkeklerde de meme kanseri gelişebilir ancak bu hastalık kadınlarda erkeklere nazaran 100 kat fazla görülmektedir. Bunun sebebi, erkeğin meme kanser hücreleri geliştiren dişilik hormonu östrojen ve progesteronu kadına göre daha az üretmesidir.
• Meme kanseri ve yaş ilişkisi: Meme kanseri riski, yaşlandıkça artar. 45 yaşından genç yaklaşık 8 kadından 1’inde yayılma gösteren meme kanserine rastlanırken, 55 yaş ve üstü kadınların 3’te 2’sinde yayılma gösteren meme kanseri bulunmaktadır.
• Meme kanserinde genetik risk faktörleri: Meme kanseri vakalarının %5-10’u genetiktir. Aileden geçen bozuk genler (mutasyon) sonucu oluşmaktadır. Genetik meme kanserinin en sık rastlanan nedeni, BRCA1 ve BRCA2 genlerinde genetik mutasyondur. BRCA mutasyonuna sahip aile üyeleri için risk, %80 oranındadır. Genetik mutasyona sahip kadınların kansere yakalanma yaşı, genetik mutasyon taşımayan kadınların yaşına göre daha gençtir ve kanser çoğunlukla iki memeyi birden etkiler. Genetik mutasyona sahip kadınlar, yumurtalık kanseri gibi başka kanserlerin gelişme riskini de taşırlar.
• Meme kanseri ve ailesel geçmiş ilişkisi: Ailesindeki kadın bireyde daha önce meme kanseri görülen kişide, meme kanseri olma riski yüksektir. Birinci derece akrabalarda (anne, kız kardeş veya kızı) daha önce meme kanserine rastlanması bu riski ikiye katlar. Hastalığın birinci derece 2 akrabada görülmesi, riski 3’e katlar. Kesin risk bilinmemekle birlikte, ailesinde babada veya erkek kardeşte görülen meme kanseri de, kadında meme kanseri riskini arttırır. Ancak tümüyle değerlendirildiğinde, ailede bu hastalığa rastlanmış meme kanseri kadınların oranı %15’den azdır. Bu demektir ki, meme kanserine yakalanan kadınların %85’den fazlası bu hastalığı aileden almamaktadır.
• Meme kanserinde kişisel geçmişin önemi: Bir memede kanser tespit edilen kadının, diğer memesinde veya aynı memenin başka bir yerinde kansere rastlanma riski 3-4’e katlanır. Bu olay, birinci kanserin tekrarlama durumundan farklıdır.
• Yoğun meme dokusu ve meme kanseri: Meme, yağ dokusu, fibröz doku ve glandüler dokudan oluşur. Yoğun meme dokusu demek glandüler ve fibröz dokunun daha fazla, yağ dokusunun daha az olması demektir. Yoğun memeye sahip bir kadında, meme kanseri riski daha yüksektir. Yaş, menopoz durumu, ilaç kullanımı (menopozal hormon tedavisi gibi), hamilelik ve genetik gibi meme yoğunluğunu etkileyen bir dizi faktör vardır.
• Meme kanseri ve menstrasyon (adet) ilişkisi: 12 yaşından önce regl olan, daha fazla adet döngüsü olan ve/veya menopoz sonrası kadınlarda meme kanseri riski biraz daha fazladır. Uzun süreli östrojen ve progesteron hormonuna maruz kalmak da riski arttıran nedenler arasında yer alabilir.
• Göğüse farklı bir nedenle uygulanan radyoterapi: Başka bir kanser türü (Hodgkin hastalığı veya non-Hodgkin lenfoma gibi) tedavisi için göğüs bölgesine alınan radyasyon, meme kanseri riskini önemli ölçüde arttırmaktadır. Bu durum, radyasyon aldığı dönemde hastanın yaşına göre değişir. Gençlik döneminde meme dokusu henüz gelişme dönemindeyken göğüs bölgesine alınan radyasyon, meme kanseri gelişme riskini en çok arttıran dönemdir. Ancak, 40 yaş sonrası alınan radyasyon tedavisinin, meme kanseri riskini arttırmadığı gözlenmiştir.
• Çocuk sahibi olmak ve meme kanseri ilişkisi: Hiç çocuk sahibi olmayan veya ilk çocuğunu 30 yaşından sonra doğuran kadınlarda meme kanseri olma riski artmaktadır. Çok fazla hamilelik geçiren ve genç yaşta hamile kalan kadınlarda, meme kanseri olma riski azalır. Bunun nedeni ise, hamilelik döneminde duran adet döngüsüdür.
• Doğum kontrol hapı ve meme kanseri ilişkisi: Araştırmalar, doğum kontrol hapı kullanan kadınların, kullanmayan kadınlara nazaran az da olsa meme kanseri riski taşıdığını göstermektedir. Hapların kullanımına son verildiğinde, risk oranı normale dönmektedir.
• Depot-medroksiprogesteron asetat ve meme kanseri: DMPA enjekte edilebilen bir progesterondur ve doğum kontrolü için her 3 ayda bir uygulanır. DMPA’nın meme kanseri riski üzerindeki etkisini araştıran çok az sayıda çalışma olmasına rağmen var olan çalışmalar DMPA’nın sürekli kullanımının meme kanseri riskini arttırdığını göstermiştir.
• Menopoz sonrası hormon tedavisi ve meme kanseri: Östrojen ile uygulanan hormon tedavisi menopozun etkilerini yatıştırmak ve osteoporozu önlemek için uzun yıllar kullanılır. Bu tedavi yöntemi; menopoz sonrası hormon tedavisi, hormon replasman tedavisi, menopozal hormon tedavisi gibi birçok isimle anılır.

İki tür hormon tedavisi vardır; Birinci tedavide, kadında hala uterus (rahim) vardır ve östrojen ile progesteron tedavisi uygulanır. Çünkü tek başına östrojen tedavisi bu durumda meme kanseri riskini arttırmaktadır. İkinci tür tedavide ise, kadında uterus (rahim) yoktur. Östrojen tek başına verilebilir. Bu tedavi yöntemine, östrojen tamamlayıcı tedavi veya sadece östrojen tedavisi denir.

• Emzirme ve meme kanseri: Bazı araştırmalar, uzun süreli emzirmenin meme kanserini az da olsa azalttığını öne sürmüştür
• Alkol kullanımı ve meme kanseri: Alkol kullanımının meme kanseri gelişme riski ile net bir bağlantısı vardır. Risk, tüketilen alkol oranı arttıkça artar. Hiç içki içmeyen kadınlara nazaran günde bir bardak alkollü içki tüketen kadında az da olsa risk artmaktadır. 2-5 bardak arası alkollü içki tüketen kadınlarda ise, bu risk 1,5 katı daha fazla olmaktadır.
• Obezite ve meme kanseri: Menopoz sonrası aşırı kilolu veya obez olmak, meme kanseri riskini arttırır. Menopoz öncesi, vücuttaki östrojen hormonunun büyük bir kısmını yumurtalıklar üretirken menopoz sonrası yumurtalıklar östrojen üretmeyi durdurduğunda östrojen çoğu kadında yağ dokusunda üretilir. Menopoz sonrası fazla yağ dokusunun olması, östrojen seviyesini yükselterek meme kanseri gelişme olasılığını arttırır.
• Fiziksel aktivite ve meme kanseri: Egzersiz şeklinde yapılan fiziksel aktivitenin, meme kanseri riskini azalttığına ilişkin kanıtlar artmaktadır. Haftada en az 1,25 – 2,5 saatlik hızlı yürüyüşler, kadındaki meme kanseri riskini %18 oranında azaltmaktadır. Eğer bu yürüyüş, haftada 10 saat olursa, risk oranı biraz daha azaltmaktadır.
• Sigara ve meme kanseri: Son yıllarda yapılan araştırmalar, uzun süreli fazla sigara tüketiminin meme kanseri riskini arttırdığını tespit etmiştir. Örneğin, gençliğinden beri sürekli sigara kullanan bir kadının en yüksek risk grubunda olduğu kesindir.